Czy komornik to zawód dla kobiety? Lepszy niż inne zawody prawnicze?

- Coraz popularniejszy. Widać to po statystykach we Francji, gdzie obecnie mamy 3300 komorników, w tym 800 kobiet komorników. Odsetek kobiet w tym zawodzie stale wzrasta. Najwięcej jednak jest kobiet wśród sędziów i adwokatów.

Co tak przyciąga kobiety do tego zawodu we Francji?

- Najbardziej atrakcyjną kwestią jest fakt, że jest to jednak wolny zawód i daje wiele możliwości. W przypadku komorników o wiele łatwiej jest o własną kancelarię niż ma to miejsce na przykład w notariacie. Należy jednak pamiętać, że to mimo wszystko trudny zawód dla kobiet, zajęcie, które niesie ze sobą różne niebezpieczeństwa.

Założyła pani Stowarzyszenie Kobiet Komorników Sądowych Francji (Association des Femmes Huissiers de Justice de France). Czy istniała aż taka potrzeba zamanifestowania obecności kobiet w tym zawodzie?

- U podstaw założenia stowarzyszenia leżała potrzeba obalenia opinii, że jest to zawód bardzo zmaskulinizowany. Poza tym struktura samorządu komorników ma różne organy na poziomie izb: krajowej, regionalnych i departamentalnych. Chcieliśmy zapoczątkować wprowadzanie pewnych parytetów w organach izb na różnym poziomie, po to, by kobiety w naszym samorządzie były bardziej decyzyjne. Ale wśród członków Stowarzyszenia są również mężczyźni! (śmiech) Wspierają naszą działalność i wykonują powierzone zadania.

- Nam nie chodzi o manifestację idei feministycznych. Stowarzyszenie ma na celu ukazanie ewolucji społeczności w naszym zawodzie, stworzenie nowej siły i synergię między członkami organów samorządu komorniczego oraz osobami, które to stowarzyszenie tworzą.

Członkiem honorowym stowarzyszenia jest pani Rachida Dati - adwokat, była minister sprawiedliwości, obecnie europosłanka i mer 7. dzielnicy Paryża, pierwsza kobieta północnoafrykańskiego pochodzenia we francuskim rządzie. W jaki sposób była Strażnik Pieczęci wspomaga waszą działalność?

- Jest to oczywiście wsparcie bardziej wizerunkowe niż rzeczywista praca w stowarzyszeniu. Służy nam na bieżąco radą i oddaje do dyspozycji pomieszczenia w merostwie 7. dzielnicy Paryża na przyjęcia i bankiety… (śmiech)

- Jako członek paryskiej palestry jest ambasadorem naszej idei wymiany informacji i doświadczeń między prawnikami różnych zawodów. Promujemy potrzebę przełamania barier między komornikami, adwokatami, notariuszami i aukcjonatorami sądowymi. Chcemy dzielić się pomysłami na niezbędne zmiany w ramach poszczególnych samorządów. Powinniśmy wiedzieć o sobie więcej, przecież w końcu często musimy pracować wspólnie przy różnych sprawach naszych klientów.

Czy takie bariery rzeczywiście istnieją?

- One powstają w umysłach ludzi. Jest na przykład duża grupa adwokatów, którzy nie chcą kontaktować się z komornikami. Z drugiej strony są komornicy, którzy czują awersję do adwokatów…

Dlaczego tak się dzieje?
- Ponieważ adwokaci uważają komorników za gorszych prawników lub nawet nieprawników, a komornicy z kolei nie potrafią zaakceptować tego sposobu myślenia u adwokatów. Ogólnie rzecz ujmując, chodzi o relacje międzyludzkie w świecie prawniczym.
Jakie zmiany w zawodzie komornika przewidziano w dekretach do tzw. ustawy Béteille?
- Jest ich wiele. Najważniejsza to nadanie mocy dowodowej protokołom stanu faktycznego sporządzanym przez komornika. Uproszczono też procedurę odbioru lokali. Wprowadzono również możliwość zatrudnienia komornika, przy zachowaniu wszystkich jego atrybutów jako przedstawiciela wolnego zawodu.
Zakres kompetencji komornika we Francji jest nadzwyczaj szeroki. Czy jest możliwe, że z braku czasu nie będzie się on w ogóle zajmował eksmisjami lub egzekucją wierzytelności, bo skoncentruje się na wykonywaniu wielu innych zajęć, pracując na przykład jako agent nieruchomości lub agent ubezpieczeniowy?
- Komornik sądowy ma prawo zdywersyfikować zakres swojej działalności i dodatkowo może wykonywać funkcje związane z administrowaniem ruchomościami i nieruchomościami. Ale komornik sądowy nigdy nie może być wyłącznie agentem ubezpieczeniowym lub agentem nieruchomości, musi wykonywać typową działalność komorniczą, taką jak egzekucja nieruchomości, sporządzanie protokołów stanu faktycznego, eksmisje itp. Zarządzanie nieruchomościami może być wyłącznie działalnością dodatkową. W tym znaczeniu jedno nie wyklucza drugiego.
Jaką jeszcze dodatkową działalność może wykonywać? Jak mierzy się kryterium „dodatkowa działalność”?
- Te wymienione przeze mnie wcześniej to są jedyne dodatkowe funkcje, jakie komornik sądowy może wykonywać we Francji. Trzeba jednak zaznaczyć, że działalność ta wiążę się wyłącznie z konkretnymi sprawami naszych klientów. Nie jest tak, że w kancelarii prowadzimy działalność ubezpieczeniową na stałe. W przypadku spisywania różnych protokołów stanu faktycznego z wypadków w domu, na przykład przy zalaniu sąsiadów, proponujemy lepszą formę ubezpieczenia od tego typu zdarzeń na przyszłość.
Łączenie czynności agenta nieruchomości nie budzi wątpliwości na gruncie etycznym? Przecież komornik ma często informacje z pierwszej ręki o majątku dłużnika i chęci jego sprzedaży, a także przymusowej sytuacji dłużnika…
- Potocznie mówimy, że jest to dodatkowa funkcja agenta nieruchomości, ale sprowadza się ona jedynie do administrowania i zarządzania majątkiem, wyłączając możliwość sprzedaży nieruchomości. I tak, jak mówiłam, są to tylko czynności wykonywane przy okazji spraw, które prowadzimy, w tym wypadku egzekucji z nieruchomości. Oczywiście, działalność taka stanowi podstawę do żądania wyższego wynagrodzenia od wierzyciela, który nam takie czynności zlecił.
Czy komornicy mają kodeks etyki? Czy jakieś jego postanowienia wymagają zmiany?
- Nasz kodeks ma status źródła prawa, ponieważ obowiązuje na mocy dekretu. Jest tam bardzo dużo zasad i reguł nas obowiązujących. Nie mogę się oficjalnie wypowiedzieć, które z nich mnie irytują. Osobiście, i jako członek Stowarzyszenia, chciałabym wpisania do kodeksu etyki sztywnych parytetów w organach samorządu komorniczego. To jest moje najważniejsze życzenie odnośnie zmian w tym kodeksie.
Komornicy mogą podejmować egzekucje poza terenem swojej właściwości?
- Jesteśmy przypisani do danej izby departamentalnej. Czynności możemy wykonywać jedynie w okręgu sądu wielkiej instancji, w którym znajduje się siedziba kancelarii. Można wykonywać czynności poza swoim rewirem, ale jedynie za zgodą prezesa sądu wielkiej instancji w danym rewirze, w którym ma być wykonywana czynność.
Czy francuscy komornicy mogą reprezentować klientów przed sądem?
- Tak, dopuszczalne jest reprezentowanie klientów w sprawach z zakresu różnych dziedzin prawa, na przykład w sprawach pracowniczych w zakresie egzekucji z pensji lub wynagrodzenia.
Komornik może być pełnomocnikiem w postępowaniach toczących się przed wszystkimi rodzajami sądów?
- Nie, zasady reprezentacji wynikają z procedury. We Francji istnieje przymus adwokacki w postępowaniu przed sadem wielkiej instancji, a komornicy sądowi mogą występować przed sądami pierwszej instancji lub sądami prowadzącymi egzekucję.
Na jakiej zasadzie komornik reprezentuje klientów przed sądami pierwszej instancji? Czy w tych postępowaniach ma status identyczny jak adwokat?
- Częściej niż przed sądem pierwszej instancji występujemy przed sądem egzekucyjnym, ponieważ przed sądem pierwszej instancji nie trzeba mieć profesjonalnego pełnomocnika i ludzie występują tam samodzielnie. Ale jak już występujemy w roli pełnomocników, to nasza pozycja i możliwości przed sądem są dokładnie takie same jak adwokatów.
- Trzeba zaznaczyć, że występujemy przed sądem o wiele rzadziej niż adwokaci. Najczęściej wtedy, kiedy ma to związek z prowadzonymi przez nas sprawami, na przykład kiedy idzie o losy majątku zajętego podczas czynności lub eksmisji. W Paryżu praktykuje się nawet tak, że wszelkie sprawy związane z egzekucją adwokaci przekazują komornikom sądowym.
I ich klientem może być zarówno wierzyciel, jak i dłużnik?
- Tak, można reprezentować każdą ze stron.
Co może zrobić komornik sądowy, kiedy dostrzeże niezgodne z prawem postanowienia regulaminów gier i zakładów, do których składania u komorników są zobowiązani organizatorzy gier i zakładów?
- Komornicy sądowi we Francji powołani są do czuwania nad zgodnością z prawem gier, zakładów i różnego rodzaju loterii. Przyjmując regulamin gry potwierdzają jego zgodność z prawem i umożliwiają zapoznanie się z zasadami danej gry wszystkim zainteresowanym. Komornik sądowy nie przyjmie regulaminu gry tak długo, jak długo jest on niezgodny z zasadami obowiązującego prawa. Może wskazać organizatorom gier, które jego postanowienia wymagają zmiany i poprawy.
Czy w takiej sytuacji jest to porada prawna odpłatna?
Jak najbardziej, jest to wówczas odpłatne udzielanie porad prawnych, ponieważ organizatorzy gier i zakładów są zobowiązani do znajomości przepisów je regulujących. W przypadku braku tej znajomości lub znajomości niepełnej muszą zasięgnąć rady profesjonalisty, która niestety, i co dla nas jest zaletą, oczywiście (śmiech) kosztuje.
Kto ponosi koszty egzekucji wierzytelności?
- Na początku kosztami egzekucji jest obciążany dłużnik, ale gdy nie możemy ściągnąć tych należności, wówczas tymi kosztami zostaje obciążony wierzyciel. Jeżeli stwierdzamy, że dłużnik z jakichkolwiek powodów jest niewypłacalny, to wtedy nie podejmujemy dalszych działań, a dotychczasowymi kosztami egzekucji obciążamy wierzyciela.
Jak wygląda kształcenie komorników we Francji? Jakie trzeba mieć kwalifikacje, by móc wykonywać ten zawód?
- Trzeba ukończyć czteroletnie studia prawnicze, odbyć dwuletni staż w kancelarii komorniczej, wraz z dwuletnim szkoleniem przeprowadzanym przez izbę komorniczą. Po tych dwóch latach zdaje się egzamin zawodowy, składający się z części pisemnej i ustnej.
Dostęp do tego zawodu jest we Francji łatwy czy raczej trudny?
- Ogólnie przyjmuje się, że kształcenie prawników jest trudne i długie. Co roku średnio 1/3 aplikantów komorniczych zdaje końcowy egzamin państwowy. To nie dziwi, ponieważ próg zdawalności jest bardzo wysoki - na 250 punktów muszą uzyskać 80 proc.
Czy komornik, o ile nie prowadzi swojej kancelarii, może być zatrudniony u innego komornika?
- Może, ale nie będzie wtedy członkiem samorządu, nie będzie komornikiem. Komornikiem jest wyłącznie osoba, która prowadzi własną kancelarię lub jest wspólnikiem kancelarii. Wprawdzie ustawa Béteille wprowadza możliwość zatrudniania komorników, ale nikt jeszcze nie wie, jak ma to wyglądać w praktyce, i czy taki komornik, który będzie zatrudniany przez różne jednostki, musi oprócz tego prowadzić kancelarię.
Liczba kancelarii komorniczych we Francji jest limitowana przez państwo?
- Tak. Obecnie nie można zakładać nowych kancelarii komorniczych, ale można odkupić istniejące. Nie można natomiast tworzyć nowych.
Kancelarie konkurują ze sobą?
- Nie ma konkurencji, ponieważ każdy z nas ma swoich klientów i absolutnie nie stara się podkupić klientów innych kancelarii. Możliwe jest oczywiście przekazanie części spraw lub klientów innym kancelariom w różnych sytuacjach.
Możliwe jest odkupienie kancelarii komorniczej od innego komornika, który na przykład planuje przejść na emeryturę?
- Właśnie w ten sposób to funkcjonuje. Można również zostać wspólnikiem w kancelarii, a jeśli chce się pracować samemu lub być jedynym właścicielem kancelarii, to jedyną możliwością jest odkupienie kancelarii od komornika przechodzącego na emeryturę lub odchodzącego z zawodu.
Czy jest to zawód zapewniający dochody na wysokim poziomie w porównaniu z innymi zawodami związanymi z systemem wymiaru sprawiedliwości?
- Wszystko jest regulowane dekretami, które przewidują konkretne taryfy za różne czynności.
Ale zarobki zależą od wyników przeprowadzonych czynności?
- Nie, zależą od wielu czynników. Od regionu, od ustaleń z klientem co do honorarium, od kancelarii.
Czy mogłaby pani podać przeciętne zarobki komornika sądowego we Francji?
- Niestety, jest to niemożliwe, ponieważ zajmujemy się różnymi sprawami, a rozpiętość między zarobkami wielkich i małych kancelarii jest bardzo duża. Nie ma ustalonych widełek lub przedziałów zarobków. Nasze dochody są porównywalne do dochodów sędziów średniego szczebla czy notariuszy.
Jak wygląda organizacja pani kancelarii?